NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
مُسْلِمُ
بْنُ
إِبْرَاهِيمَ
حَدَّثَنَا
جَرِيرٌ عَنْ
قَتَادَةَ
قَالَ
سَأَلْتُ أَنَسًا
عَنْ
قِرَاءَةِ
النَّبِيِّ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَقَالَ كَانَ
يَمُدُّ
مَدًّا
Katâde'den (r.a.);
demiştir ki: Enes (r.a.)'e ResuluIIah (s.a.v.)'in okuyuşunu sordum:
(Çekilmesi gereken harfleri)
iyice çekerdi dedi.
İzah:
Buhari,
efdaılu'l-kur'an, Tırmızî, mevakit, menakıb, Nesaî, iftitah; İbn Mâce ikâme;
Darımı, siyer
Bu rivayette Enes b.
Mâlik (r.a.) Hz. Peygamberdin Kur'an-ı Kerim okuyuşunu tarif etmektedir. Ancak
bu tarifte Resulullah (s.a.v.)'in sadece çekilmesi gerekli olan harfleri
çektiği ifâde edilmiş onun teğannisinden sesini dalgalandırmasından, tane tane
okuyuşundan bahsedilmemiştir.
"Med" lugatta
uzatmak, çekmek mânasındadır. Istılahta, Kur'an-ı Kerim okurken çekilecek yerleri
çekmektir. Med aslî ve fer'î olmak üzere ikiye ayrılır:
Aslî Med: Tabiî med
olarak bilinen med'dir.Kendisinden sonra med harfi denilen (vav-ya-elif)
harflerinden biri olan bir harfi çekmek demektir.(Nühîhâ) sözünde, her üç
harfin meddine örnek vardır.
Fer'î Med: Vav-ya-elif
harflerinden sonra hemze veya sükûnun bulunmasıdır.
Med harflerinden biri
ile hemzenin bir arada bulunmasından meydana gelen med'leri medd-i muttasıl ve
medd-i munfasıl olmak üzere ikiye ayrılır:
Medd-i Muttasıl: Med harflerinden
biri ile hemzenin aynı kelimede bulunmasıdır.gibi.
Medd-i Munfasıl: Med
harfi ile hemzenin ayrı ayrı kelimelerde yanya-na bulunmasıdır: gibi.
Med harfi ile sükunun
yanyana gelmesinden meydana gelen fer'î med de Medd-i Lâzım ve Medd-i arız olmak
üzere iki kısımdır:
Medd-i lâzım: Med harfi
ile aslında sakin olan bir harfin bir kelimede bulunmasıdır gibi.
Medd-i arız: Med harfi
ile sonradan sakin olan bir harfin yanyana bulunmasıdır gibi.
Bir de Medd-i liyn
vardır ki, liyn harflerinden biri ile sakin harfin yan yana bulunmasıdır. Lîn
harfleri kendisinden önceki harf üstün olan sakin vav ve ya harfleridir. gibi.
Bu medlerden kimisi caiz kimisi de vaciptir. Konu tecvîd kitaplarında
mufassalan mevcuttur.
Kur'an okurken bazı
harflerin çekilmesindeki hikmet âyet-i kerimelerin manalarının anlaşılıp
düşünülmesine imkân vermektir.
Buhârî'deki bir
rivayette Katâde şöyle der: "Enes (r.a.)'e Resûlullah (s.a.v.)'in nasıl
okuduğu soruldu? "Çekerek" deyip bismillâhi, errahmâni ve errahimi
uzatarak Bismiilâhirrahmânirrahim okudu."
el-Askalânî bu tarifi
izah ederken Hz. Enes Hâ harfinden evvelki (lamı), da nun
harfinden önceki (mîm)'i ve (ha) harfini çektiğini söyler
Buhârî'nin bu rivayeti
Hz. Peygamberin okuyuşunu nazari olarak tatbikle kalmayıp aynı zamanda fiilen
göstermektedir.
Hadisin, üzerinde
durduğumuz konu ile irtibatı; tertil'in, çekilmesi gereken yerlerde çekmeyi de
içine alması yönündendir.